Jak uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego zmienia życie człowieka?

Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego na skutek choroby czy urazu niejednokrotnie wiąże się ze znacznym pogorszeniem codziennego funkcjonowania jednostki. Chory staje się niepełnosprawny fizycznie, psychicznie i społecznie. Ze względu na trudności poznawcze (takie jak: osłabioną pamięci, zaburzoną mowę, ograniczoną spostrzegawczość, zaburzoną orientacje przestrzenną) i zaburzenia emocjonalne (objawiające się np. nadmiernym rozdrażnieniem, częstym rozpaczaniem, szybszym wpadaniem w złość, nieadekwatnym śmiechem) funkcjonowanie jednostki jest znacznie zmienione w porównaniu do tego jak było przed chorobą. Niemożliwe staje się wykonywanie zadań związanych z pełnionymi rolami społecznymi, których wykonywanie wcześniej było czymś zupełnie normalnym. Aktywności takie jak: praca zawodowa, opieka nad dziećmi, wykonywanie obowiązków domowych, stają się być nieosiągalne. Nawet decydowanie o sobie w najbardziej elementarnym zakresie może stanowić trudność. Ograniczenia te znacząco zmieniają życie chorego i jego rodziny.

Nadzieje na choć częściowy powrót sprawności z przed choroby daje rehabilitacja neuropsychologiczna.

Rehabilitacja neuropsychologiczna - na czym polega?
Podczas rehabilitacji neuropsychologicznej mózg osoby chorej w wyniku wielokrotnych ćwiczeń wytwarza nowe połączenia, które omijają uszkodzone obszary odpowiadające za utracone lub osłabione funkcje poznawcze. Dzięki temu procesowi najważniejszy i najbardziej skomplikowany z ludzkich organów w procesie terapii nieustannie się zmienia. Nowe obszary mózgu przejmują zadania tych uszkodzonych w wyniku urazu czy choroby. Zadaniem neuropsychologa jest ukierunkowanie tych pozytywnych zmian przez ciągłe dostosowywanie zadań terapeutycznych do osiąganych przez pacjenta efektów i spodziewanych celów.

Początkowy etap procesu terapii neuropsychologicznej zaczyna się od przekonania, że każda osoba z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego może poczynić postępy, które przełożą się na lepszą jakość jej życia.

W procesie leczenia terapeuta pomaga choremu zrozumieć istotę pojawiających się trudności. Prowadzi treningi poznawcze polegają na wykonywaniu przez pacjenta serii zadań pozwalających ćwiczyć osłabione funkcje. Zadania te są bardzo zróżnicowane i dostosowane indywidualnie do potrzeb pacjenta. Można tu wymienić zadania typu papier-ołówek, zadania z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych, zadania w postaci gier. Ponadto terapeuta zapewnia wsparcie rodzinie chorego – wyjaśniając jakie są mechanizmy powodujące zmianę w zachowaniu bliskiej osoby, dając wskazówki dotyczące organizacji opieki nad osoba chorą oraz podpowiadając jak stymulować osłabione funkcje chorego w domu. Dodatkowo zapewnia też wsparcie emocjonalne.

Jakie funkcje poznawcze mogą być rehabilitowane w procesie terapii neuropsychologicznej?

• Uwaga i spostrzeganie – trudności w skupieniu się na konkretnym działaniu, zebraniu myśli, problemy z rozpoznawaniem przedmiotów z otoczenia;
• Pamięć i uczenie się – problemy związane zapamiętywaniem nowych informacji, trudności z przypominaniem sobie przeszłych wydarzeń, trudności w uczeniu się nowych czynności, problemy z rozpoznawaniem osób;
• Mowa i komunikacja – zaburzenia mowy i języka, trudności w budowaniu wypowiedzi i rozumieniu mowy, kłopoty z czytaniem i pisaniem;
• Praksja - trudności z wykonywaniem celowych ruchów;
• Myślenie – zaburzenia myślenia przyczynowo-skutkowego, przez analogie i logicznego;
• Funkcje wykonawcze – trudności z planowaniem i organizacją działań.

Jaka jest skuteczność rehabilitacji neuropsychologicznej?
Badania naukowe jednoznacznie dowodzą o skuteczności terapii neuropsychologicznej. Dzięki neuroplastycznym właściwością mózgu – możliwa jest znaczna poprawa funkcjonowania jednostki z uszkodzonym ośrodkowym układem nerwowym. Pod wpływem rehabilitacji neuropsychologicznej pacjent nie tylko może odzyskać funkcje, które były niedostępne, ale również może poprawiać poziom osłabionych zdolności.